CHƯƠNG III
NHÀ TIỀN LÊ
(980 - 1009)
1. Lê Đại Hành
2. Phá quân nhà Tống
3. Đánh Chiêm thành
4. Việc đánh dẹp và sửa sang trong nước
5. Lê Trung Tông
6. Lê long Đĩnh
1. Lê Đại Hành (980 - 1005).
Lê Hoàn là người làng Bảo thái, huyện Thanh liêm, tỉnh Hà nam bây giờ, làm quan Thập đạo tướng quân nhà Đinh. Nhân khi vua nhà Đinh còn trẻ tuổi, và lại có quân nhà Tống sang xâm, quân sĩ tôn Lê Hoàn lên làm vua, tức là Đại hành Hoàng đế, niên hiệu là Thiên phúc, Hưng thống (989 - 993), và Ứng thiên (994 - 1005).
Vua Đại hành lên làm vua rồi sai sứ đưa thư sang nhà Tống nói dối là thư của Đinh Tuệ (Phế đế) xin phong, có ý để nhà Tống hoãn binh lại.
Nhưng vua nhà Tống không nghe, sai sứ sang trách Đại hành rằng sao được xưng đế, và lại nói rằng : "Nhà Đinh truyền tập đã ba đời rồi, vậy cho Đinh Tuệ làm Thống soái, Lê Hoàn làm phó. Nhược bằng Đinh Tuệ còn trẽ tuổi không làm được, thì Lê Hoàn phải bắt mẹ con Đinh Tuệ sang chầu Bắc triều, rồi sẽ phong quan tước cho Lê Hoàn". Vua Đại hành biết mưu nhà Tống bèn không chịu và sửa sang sự phòng bị .
2. Phá Quân Nhà Tống.
Nhà Tống thấy vua Đại hành không chịu nghe lời, bèn sai tướng đem quân sang đánh. Tháng 3 năm tân tị (981) thì bọn Hầu nhơn Bảo và Tôn toàn Hưng tiến quân sang mặt Lạng sơn, bọn Lưu trừng đem thủy quân sang mặt Bạch đằng giang.
Vua Đại hành đem binh thuyền ra chống giữ ở Bạch đằng. Quân nhà Tống tiến lên thế mạnh lắm, quan quân đánh không lại phải lùi. Bấy giờ lụcquân của bọn Hầu nhân Bảo tiến sang đến Chi lăng (thuộc Ôn châu, Lạngsơn), vua Đại hành sai người sang trá hàng để dụ Hầu nhơn Bảo đến chổ hiễm bắt chém đi, rồi đuổi đánh quân nhà Tống chém giết được quá nửa, và bắt được hai người bộ tướng.
Bọn Lưu Trừng thấy lục quân đã tan vỡ, vội vàng đem thủy quân rút về.
Quân ta tuy thắng trận, nhưng vua Đại hành sợ thế lực không chống với Tàu được lâu, bèn sai sứ đem hai viên tướng bắt được sang trả nhà Tống và xin theo lệ triều cống. Lúc ấy ở phiá bắc nước Tàu có quân Khiết đan (Hung nô) đang đánh phá, cho nên vua nhà Tống cũng thuận lời, thôi việc chiến tranh với nước ta, và phong cho vua Đại hành làm chức Tiết độ sứ.
Năm quí tị (993) nhà Tống sách phong cho vua Đại hành làm Giao chỉ quận vương, rồi đến năm đinh dậu (997) lại gia phong là Nam bình vương.
Bấy giờ sứ nhà Tống thường hay đi lại, có khi vua Đại hành phụng chiếu mà không lạy, nói dối rằng đi dánh giặc ngã ngựa đau chân. Nhà Tống biết là nói dối, nhưng cũng làm ngơ đi.
3. Đánh Chiêm Thành.
Vua Đại hành phá được quân nhà Tống rồi, định sang đánh Chiêm thành, vì lúc vua Đại hành lên ngôi, có sai sứ sang Chiêm thành, bị vua nước ấy bắt giam sứ lại. Đến khi việc phía bắc đã yên, vua Đại hành đem binh sang đánh báo thù. Quân vua Đại hành sang chiếm giữ dược kinh thành nước Chiêm và bắt được người, lấy được của rất nhiều.
Từ đấy nước Chiêm thành phải sang triều cống nước ta.
4. Việc Đánh Dẹp Và Sửa Sang Trong Nước.
Việc trong nước thì có các quan đại thần là bọn Từ Mục, Phạm cự Lượng, Ngô tử An giúp rập. Đặt luật lệ, luyện quân lính và sửa sang mọi việc.
Bấy giờ thường hay có các động Mường và những người các châu quận làm phản, vua Đại hành phải thân chinh đi đánh dẹp, bình được 49 động Hà man (thuộc huyện Thạch thành, tỉnh Thanh hoá) và dẹp yên những người phản nghịch ở các nơi. Bởi vậy thanh thế vua Đại hành lúc bấy giờ rất là lừng lẫy.
Năm ất tị (1005) là năm Ứng thiên thứ 12, vua Đại hành mất, thọ 65 tuổi, làm vua được 24 năm.
5. LÊ TRUNG TÔNG (1005).
Vua Đại hành đã định cho người con thứ ba là Long Việt làm thái tử, nhưng đến lúc vua Đại hành mất, các 38 hoàng tử tranh ngôi đánh nhau trong bảy tháng. Đến khi Long Việt vừa mới lên ngôi được ba ngày thì bị em là Long Đĩnh sai người vào cung giết đi, thọ 23 tuổi. Sử gọi là Lê Trung tông.
6. LÊ LONG ĐĨNH (1005 - 1009).
Long Đĩnh là người bạo ngược, tính hay chém giết, ác bằng Kiệt, Trụ ngày xưa. Khi đã giết anh rồi, lên làm vua thường cứ lấy sự giết người làm trò chơi: có khi những tù phạm phải hình, thì bắt lấy rơm tẩm dầu quấn vào người rồi đốt sống; có khi bắt tù trèo lên cây rồi ở dưới sai người chặt gốc cho cây đổ ; có khi bỏ người vào sọt rồi đem thả xuống sông. Làm những điều ác như thế thì lấy làm thích chí. Một hôm lấy mía để lên đầu nhà sư mà róc vỏ, rồi thỉnh thoảng giã tảng nhỡ tay bổ dao vào đầu sư chảy máu ra, trông thấy thế làm vui cười.
Còn khi ra buổi chầu, có ai tấu sớ điều gì thì cho những thằng hề nói khôihài hay là nhại tiếng làm trò.
Long Đĩnh làm vua được 2 năm đổi niên hiệu là Cảnh thụy (1008 - 1009).
Sang năm sau là năm kỹ dậu (1009) thì mất, làm vua được 4 năm, thọ 24 tuổi.
Vì lúc sống dâm dục quá độ, mắc bệnh không ngồi được, đến buổi chầu thì cứ nằm mà thị triều, cho nên tục gọi là Ngọa triều.
Long Đĩnh mất rồi, con thì bé, đình thần nhân dịp tôn Lý công Uẩn lên làm vua, khai sáng nên cơ nghiệp nhà Lý.
Nhà Tiền Lê làm vua được 3 đời, cả thảy được 29 năm.Toàn văn tác phẩm "Việt Nam Sử Lược" của Trần Trọng Kim
No comments:
Post a Comment