Sunday, September 27, 2020

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục - ghi chú 47

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục - ghi chú 47

3406 Tức sĩ, nông, công, thương.

3407 Nay là huyện Kiến Thụy, T.P. Hải Phòng.

3408 Đất huyện Thọ Xương cũ, nay thuộc các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa (Hà Nội).

3409 Nay là thôn Tả Thanh Oai, thuộc xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

3410 Nay thuộc Bắc Cạn.

3411 Đất huyện Lôi Dương, nay thuộc huyện Thọ Xuân và huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

3412 Tham khảo "Binh chế chí" trong Lịch triều hiến chương của Phan Huy Chú: "Các doanh đội Trung Hùng và Hùng Trung" )Trung Hùng, Hùng Trung đẳng doanh đội). Ở đây có lẽ Cương mục chép tắt: Trung, tức Trung Hùng; Hùng, tức Hùng Trung.

3413 Nay là huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.

3414 Nay là thôn Phù Nguyên, xã Thiệu Nguyên, huyện Thiệu Yên, tỉnh Thanh Hóa.

3415 Tức Trấn ti, Thừa ti và Hiến ti.

3416 Viên quan giữ việc dạy học ở phủ huyện. Xem thêm lời chua của Cương mục, Chính biên quyển XXXIV, tờ 8.

3417 Bốn chữ này dùng điền ở thơ "Tung cao" thiên Đại Nhã trong sách Mao Thi. Ý nói: một viên quan đại thần rất tốt: về võ công thì là cột trụ của nhà nước; về chính trị thì tuyên dương ơn đức của triều đình.

3418 Xem chú thích số 1, Chính biên quyển XXXV, tờ 19.

3419 Tỉnh Hà Tây.

3420 Nay là huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

3421 Nay là thôn Thiết Thượng, xã Nghĩa Trang, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

3422 Nay là thôn Tiên Cầu, xã Hiệp Cường, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên.

3423 Nay là xã Hoàng Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

3424 Nay là huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

3425 Nay là huyện Tĩnh gia, tỉnh Thanh Hóa.

3426 Xem thêm Chính biên quyển XV, tờ 25, 26.

3427 Xem thêm Chính biên quyển XXXIII, tờ 33.

3428 1680-1704. Một niên hiệu triều Lê Y Tông.

3429 1732-1734. Một niên hiệu triều Đế Duy Phường.

3430 Thủy Vĩ nay thuộc Lào Cai.

3431 Huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.

3432 Nguyên văn in lầm là Thánh Tông "Hồng Đức nhị niên".

3433 Nay là huyện Yên Khánh. Gia Viễn, Yên Mô, Yên Khánh, đều thuộc tỉnh Ninh Bình.

3434 Nay là huyện Hà Trung, Nga Sơn, Hậu Lộc, Hà Trung đều thuộc tỉnh Thanh Hóa.

3435 Nay là thôn Hạ Hoàng, xã Thạch Hà, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh.

3436 Nguyên văn chép "biên truyền phi lệ". Theo chế độ phong kiến, bổn phận bọn nội giám, ngoài việc hầu hạ vua chúa hàng ngày, còn có mấy việc nữa: một là ghi chép ngày giờ mà vua chúa đến với phi tần, đề phòng khi có phi tần nào sinh đẻ, thì đối chiếu vào sổ nội giám đã ghi chép mà kê cứu; hai là theo lệnh vua chúa truyền cho phi tần đến hầu. Theo Lê sử bổ, trong phủ Trịnh Sâm (con trưởng Trịnh Doanh) bấy giờ có hai người phi tần tên giống nhau; một là Ngọc Khoan và một là Ngọc Hoan. Một hôm, Sâm sai nội giám truyền lệnh triệu Ngọc Khoan, nhưng nội giám cố ý làm sai lạc đi mà truyền lệnh cho Ngọc Hoan. Khi Sâm thấy Ngọc Hoan, có ý không bằng lòng, nhưng đã triệu đến cũng gượng chung chăn gối, sau Ngọc Hoan sinh con là Trịnh Tông, tức Đoan Nam Vương sau này. Có lẽ bọn nội giám Lê Đình Viên đã ghi chép và truyền lệnh về việc trong cung cấm trái thể lệ như thế, nên Thế Giai mới tra ra mà luận vào tội tử hình.

3437 Tục gọi làng Vẽ, nay là xã Đông Ngạc, huyện Từ Liêm, Hà Nội.

3438 Nay là huyện Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

3439 Nay là huyện Hải Ninh, tỉnh Quảng Ninh.

3440 Tỉnh Nghệ An.

3441 Tỉnh Hà Tĩnh.

3442 Nay là huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

3443 Xem thêm Chính biên quyển XXXIX, tờ 27.

3444 Xem thêm Chính biên XLII, tờ 4.

3445 Đoạn văn này có lẽ Cương mục chép lầm, chữ "Trịnh Doanh" chép ở câu đầu đoạn này, phải chép là "Trịnh Cương" mới đúng. Vì việc này Nguyễn Quý Đức trình bày với Trịnh Cương (Chb. XXXV, 9). Còn Trịnh Doanh mới lên ngôi chúa năm Vĩnh Hựu thứ 6 (1740) mà Nguyễn Quý Đức đã chết từ năm Vĩnh Thịnh thứ 16 (1720) rồi, còn đâu mà nói với Trịnh Doanh nửa.

3446 Một viên tể tướng dưới triều Tống Thần Tông.

3447 Tên là Phúc Thuần, hiệu là Khánh Húc đạo nhân, con thứ 16 của Phúc Khoát.

3448 Một niên hiệu của Hán Thành Đế (24-20 Tr.C.Ng).

3449 Nay thuộc tỉnh Nghệ An.

3450 Tĩnh Phú Thọ.

Xem mục lục Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục

No comments:

Post a Comment

Sãi Vãi - Nguyễn Cư Trinh

Điển Sử   »  Cổ văn Việt Nam  »  Thơ   SÃI VÃI Tác giả: Nguyễn Cư Trinh   Sãi vãi là một tác phẩm do Nguyễn Cư Trinh sáng tác vào n...